Culemborg

Alweer enkele malen geleden meldde de Culemborgse Courant op de voorpagina dat de SP-fractie in de gemeenteraadsvergadering pleitte voor herindeling omdat een gemeente met 50.000 inwoners de ideale schaal voor gemeenten zou zijn. Hoe staat het er nu mee?

Het citaat leverde bij verschillende attente leden natuurlijk tot enige reacties. Immers, in het verkiezingsprogramma-2006 van de SP stonden in de eerste paragraaf “Beter democratie” pleidooien voor juist eerder kleinere bestuurseenheden, en een gemeentelijke herindeling zou alleen mogen met steun van de bevolking. Uit een later gehouden poll blijkt die steun allerminst te verwachten. Samenwerking met andere gemeentes kan zinvol zijn, maar zoals die nu is geregeld via een samenwerkingsverband, moet wel degelijk anders.

Via het inlegvel hebben de leden al een uitleg van de fractie gehad. Het komt er in ieder geval op neer dat de berichtgeving in de CC weer eens erg kort door de bocht was, en fractievoorzitter Thijs Heemskerk heeft zeker niet in die zin voor herindeling gepleit, en wat hij wel gezegd heeft is ook nog uit zijn verband gerukt.

De raadsbijeenkomst waar de CC uit geciteerd heeft was een oriënterende voorbespreking over de toekomstige regionale samenwerking aan de hand van een aantal stellingen. Een van die stellingen luidde: de regionale samenwerking kan alleen succesvol zijn door of de aanpassing en versterking van de bestaande gemeenschappelijke regeling of door op langere termijn te streven naar een gemeentelijke herindeling.

Het standpunt van de SP fractie dat bij monde van Thijs Heemskerk ten aanzien van die stelling heeft ingenomen is dat op langere termijn inderdaad valt te bezien of gemeentelijke herindeling niet de voorkeur verdient boven de huidige regionale samenwerking. Voordeel van de herindelingvariant is in ieder geval dat de invloed van burgers op het bestuur beter kan worden gewaarborgd doordat dan tenminste de volksvertegenwoordigers rechtstreeks gekozen worden. Een voorlopig standpunt dat naar mening van de fractie niet strijdig is met het verkiezingsprogramma. Daarin staat immers dat wij streven naar een meer democratisch bestuur (structuren) en naar het vergroten van de invloed van burgers op het gevoerde beleid. Binnen de regio zijn er overigens steeds meer partijen die niet tevreden zijn met de huidige samanwerkingsvorm.

Nu is juist bij de steeds belangrijker wordende huidige regionale samenwerking (vaak ook belangrijk vanwege geld van hogere overheen dat rechtstreeks naar de regio gaat) het democratische gehalte ons belangrijkste punt van kritiek. Om die reden is de SP al jarenlang erg kritisch over de huidige regionale samenwerking en de fractie heeft daar in de gemeenteraad afgelopen jaren al herhaaldelijk op gewezen. De regio wordt namelijk bestuurd door een Dagelijks Bestuur (DB), hoofdzakelijk burgemeesters en een uit meer dan 30 leden bestaand Algemeen Bestuur (AB), die niet worden benoemd op basis van hun binding aan een politieke partij. SP-stemmers zijn zo eigenlijk op geen enkele wijze vertegenwoordigd in het bestuur van de regio. Wij kunnen op regionaal niveau invloed uitoefenen via slechts een van de deelnemende gemeentes (Culemborg).

De regio wordt tegelijkertijd steeds belangrijker, onder andere doordat het rijk de uitvoering van overheidstaken naar gemeentes verplaatst. Gemeentes (zoals Culemborg) zijn vaak te klein om die taken zelfstandig, efficiënt en met eigen personeel uit te voeren en brengen de taak (met het daarbij bepaalde beleid) vervolgens onder bij de regio. Ook komt het steeds vaker voor dat hogere overheden niet langer geld toekennen aan gemeentes maar rechtstreeks aan de regio. Of we daar nu achter moeten staan is natuurlijk weer een andere zaak.
Het recente voorbeeld van de voorgenomen verzelfstandiging van de AVRI laat zien dat zeker het DB van de regio vaak beleid kiest waar je niet blij van kunt worden. Het probleem is dat dan noch het AB noch de gemeentes goed in staat zijn om de bestuurders ter verantwoording te roepen, zoals dat bijv met een wethouder kan gebeuren.

Hopelijk is het standpunt van de fractie zo wat duidelijker geworden. De opmerking van Thijs Heemskerk moet dus vooral niet gezien worden als en soort losse flodder, of proefballon, maar vooral in het kader van de problemen die er momenteel bij de regionale samenwerking bestaan. Overigens wordt de huidige bestuursstructuur in ieder geval door verreweg de meeste Culemborgse partijen als minder of niet meer gewenst ervaren. Binnen de gemeente Culemborg is er dan een werkgroep bezig geweest om te bekijken hoe die regionale samenwerking dan wel gestalte zou moeten krijgen, en zelfs binnen het bestuur van Regio Rivierenland is men er achter dat het op de huidige manier niet meer kan en dat er voor de gemeenteraadverkiezingen van maart 2010 een andere opzet van samenwerking zou moeten zijn.

Meer concreet, samenwerking met de huidige 9 gemeentes in Regio Rivierenland kan wat betreft de SP wel doorgaan, maar het is net zo goed mogelijk samenwerking te zoeken met andere gemeentes in de buurt. De samenwerking moet wel veel flexibeler van opzet zijn: men kan ook met bv 2-3 gemeentes samenwerken bij een onderwerp en met bv 3-5 gemeentes bij een andere dienst of onderwerp.

Verschillende uitvoeringstaken zoals de AVRI en de GGD, of de BSR, of een gezamenlijk inkoopbureau kunnen goed binnen regionaal verband worden uitgevoerd. Voor beleidstaken ligt dit ingewikkelder. De SP is er voorstander van gebruik wordt gemaakt van onafhankelijke bestuurders die de (gezamenlijke) besluiten van de gemeenteraden uitvoeren. Hoe dit in de praktijk precies gestalte moet krijgen, is momenteel binnen de regio een belangrijk gespreksonderwerp.
Binnen Culemborg is de regionale samenwerking op 17 september tijdens een voorbespreking aan de orde geweest. Daar hebben we dus duidelijk gezegd dat we kunnen instemmen met de voorgestelde hervorming van het regiobestuur. Het is erg belangrijk dat er geen 4e bestuurslaag ontstaat en dat de AB en DB leden verantwoording afleggen in de gemeenteraden. Ook hebben we de nodige kanttekeningen gemaakt over het feit dat nu niet allerlei wethouders onderling dingen gaan beslissen en dat regionale samenwerking geen verplichting (vanuit de provincie) moet zijn , maar iets dat uit de behoefte van 1 of meer gemeentes moet komen en dat daarbij vaker gekeken moet worden naar samenwerking met gemeentes buiten de huidige regio. Het is duidelijk dat hierover nog niet het laatste woord is gezegd en we houden jullie op de hoogte

Uiteraard is het dan natuurlijk goed dat we bij de SP (o.a. bij het schrijven van ons verkiezingsprogramma) nog eens extra aandacht aan dit onderwerp besteden. Laat jullie mening dan horen op een van de Algemene Leden Vergaderingen die er momenteel in het kader van de naderende gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden.

De SP-fractie